مقدمه
« فسیروا فِی الارضِ فَانظُروا کیفَ کانَ عاقبةُ المُکذِّبینَ»
ستایش خداوندی را که بندگانش را به وسیله کتاب هدایت از ضلالت و گمراهی به روشنی و سعادت رهنمون شد، و پیوسته او را به سیر در آفاق و انفس دعوت کرد تا شاید از این رهگذر با اندیشه و تدبر در احوال اقوام گذشته راه شایستة خویش را به درستی دریابد.
و سلام و صلوات بر محمد مصطفی خاتم النبیین آن خورشید هدایت گر و تبیین کنندة آیات وحی. آن بزرگ مرد عالم بشریت، که جهان تا ابد مدیون تلاشهای بی دریغ اوست.
سیر و سیاحت می تواند یکی از بهترین عوامل شناخت خداوند در زمین به شمار آید زیرا که در پرتو سیر و سیاحت شگفتیهای بدیع آفرینش در نظر انسان ظهور و بروز پیدا کرده و حقایقی بر او آشکار می شود که ماحصل آن تدبر و تفکر در جهان خلقت و آفرینش است. و در این مرحله است که انسان لب به ستایش خداوند سبحان گشوده به یگانگی او اعتراف می کند.
و چه چیز برای انسان موحّد از رسیدن به الی الله بالاتر و ارجمندتر می تواند باشد؟

تعریف موضوع
در این تحقیق سعی شده است مساله سیر وسیاحت از منظر قرآن کریم مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد و به مسایل جانبی از جمله اهداف، مخاطبان و مصادیق آن با توجه به کتب تفسیری و روایی و دیگر کتابهایی که در این زمینه نگارش یافته اند ، بپردازد.
اهمیت موضوع
راجع به اهمیت موضوع همین بس که قرآن کریم در سور مختلف به طور مکرر انسانها را به سیر فرا می خواند وایشانرا به مشاهدة صنع وخلقت الهی در آفاق و انفس و همچنین عبرت گرفتن از عاقبت انسانهای سرکش دعوت می کند.
پیشینه موضوع
در مورد موضوع مورد بحث به طور پراکنده در کتب تفسیری و نیز کتب روایی ازجمله میزان الحکمه، وسایل الشیعه، من لایحضره الفقیه و … مطالبی بیان شده است. اما کتاب یا پایان نامه ای که اختصاصاً به این موضوع پرداخته باشد وجود ندارد.
سوال اصلی
سیر و سیاحت (آنگونه که در قرآن کریم مطرح شده)  تا چه حد در رشد و کمال معنوی انسان موثر است؟
فرضیه : سیر و سیاحت در قرآن کریم به عنوان یکی از عوامل شناخت خداوند، حفظ ایمان و تقوا و عبرت گرفتن از پدیده های طبیعی معرفی شده است.
سوال های فرعی:
۱-    اهداف اساسی و مهمی که قرآن کریم در مورد سیر وسیاحت ذکر نموده چیست؟
۲-    منظور از سیر وسیاحت از دیدگاه قرآن کریم و روایات چیست؟
۳-    مصادیق سیر و سیاحت از دیدگاه قرآن کریم و روایات چیست؟
۴-     در قرآن کریم چه نوع سیاحتی مورد توجه قرار گرفته است؟
روش تحقیق
با توجه به موضوع، روش این تحقیق کتابخانه‌ای است.
محدودیت های تحقیق
با توجه به عدم وجود کتب مختص به موضوع تحقیق این پروژه با محدودیت منابع روبه رو بوده است و علاوه بر آن این تحقیق با محدودیت زمانی به نگارش درآمده است.
پیشنهادات
با توجه به تحقیقات انجام شده، موضوعات بحث شده در این پروژه هر کدام می تواند به تنهایی موضوع یک پروژه یا پایان نامه قرار گیرد و به طور موشکافانه مورد بررسی قرار گیرند.
به نظر می رسد برای نوآوری در این تحقیق باید پا را از تفاسیر فراتر گذاشت و به مطالعة کتب دیگری که به صورت علمی و کاربردی به این موضوع پرداخته اند همت گماشت، تا از تکرار مکررات بدر آمده، گامی فراتر از آنها برداریم.

چکیده
در خصوص آیات سیر موضوعات مختلفی قابل تحقیق و بررسی هستند که از میان موضوعات مطرح شده به دلیل گسترده بودن مباحث، سعی شده است موضوعاتی در رابطه با سیر مورد توجه قرار گیرند، که از نظر قرآن کریم حائز اهمیت هستند. از جمله مخاطبان سیر، اهداف سیر، لزوم عبرت گرفتن از اقوام و ملل گذشته، عوامل سقوط و تعالی حکومتها و …
لذا فصل اول حاوی دو بخش است: بخش نخست، اهمیت و ضرورتهای سیر در قرآن کریم را بحث می کند که هدف از این بخش پاسخ به چرایی و لزوم سیر می باشد.
و بخش دوم مخاطبان آیات سیر در قرآن کریم را مورد توجه قرار داده و با استفاده از تفاسیر نمونه المیزان و مجمع البیان بدان پرداخته است.
فصل دوم شامل بررسی اهداف و مصادیق سیر و سیاحت می باشد که از جمله زیر مجموعه های آن را مشاهده آیات و نشانه های الهی در مخلوقات و مصنوعات، عبرت گرفتن از اقوام و ملل پیشین، تحصیل علم ومعرفت، جهاد و هجرت تشکیل می دهند.
در فصل سوم به آداب و باسته های اخلاقی سیر و سیاحت از دیدگاه قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام پرداخته شده است. در این فصل سعی شده آداب قبل از سفر، زمان خروج و حین سفر و رسیدن به مقصد با استفاده از آیات و روایات مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

فهرست مطالب
کلیات
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………

تعریف موضوع ………………………………………………………………………………………….

اهمیت موضوع …………………………………………………………………………………………..

پیشینه موضوع ……………………………………………………………………………………………

سوال اصلی………………………………………………………………………………………………..

فرضیه ……………………………………………………………………………………………………..

سوال های فرعی ………………………………………………………………………………………..

روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………..

محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………………………

پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………..

چکیده ……………………………………………………………………………………………………..
تعریف مفاهیم ………………………………………………………………………

۱- سفر ……………………………………………………………………………………………………

۲- سیر …………………………………………………………………………………………………….

۳- سیح ……………………………………………………………………………………………………

۴-  نفر ……………………………………………………………………………………………………

۵- هجرت…………………………………………………………………………………………………
فصل اول: دیدگاه قرآن نسبت به سیر وسیاحت

پیشگفتار …………………………………………………………………………………………………..
الف ) اهمیت و ضرورت سیر در قرآن کریم ……………………………………

۱- اتمام حجت ………………………………………………………………………………………….

۲- هدایت بخشی ……………………………………………………………………………………….

۳- پند و اندرز برای مومنان …………………………………………………………………………..

۴- آیینه عبرت …………………………………………………………………………………………..
ب) مخاطبان سیر در قرآن کریم ………………………………………………….

۱- آل عمران  /۱۳۷……………………………………………………………………………………..

۲- انعام /۱۱………………………………………………………………………………………………

۳- یوسف (ع) /۱۰۹…………………………………………………………………………………….

۴- نحل /۳۶………………………………………………………………………………………………

۵- حج /۴۶……………………………………………………………………………………………….

۶- نمل /۶۹……………………………………………………………………………………………….

۷- عنکبوت /۲۰………………………………………………………………………………………….

۸- روم /۹…………………………………………………………………………………………………

۹- روم /۴۲……………………………………………………………………………………………….

۱۰- فاطر /۴۴…………………………………………………………………………………………….

۱۱- غافر /۲۱…………………………………………………………………………………………….

۱۲- غافر /۸۲…………………………………………………………………………………………….

۱۳- محمد (ص) / ۱۰………………………………………………………………………………….

-         نتیجه ………………………………………………………………………………………………….
فصل دوم : اهداف و مصادیق سیر وسیاحت

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………

۱- مشاهدة آیات و نشانه های الهی در مخلوقات و مصنوعات ………….

الف – سیر آفاقی ……………………………………………………………………………………….

-         سیر و مشاهده آسمانها و زمین ………………………………………………………………….

-         سیر آفاقی برای مشاهده صنع الهی …………………………………………………………….

الف ) توجه به خلقت شتر ……………………………………………………………………………

ب ) زنبور عسل …………………………………………………………………………………………

-         زنبور عسل حیوان متمدن …………………………………………………………………………

-         زنبور عسل و تولید نسل …………………………………………………………………………

-         ساختمان جسمانی زنبور عسل ………………………………………………………………….

ب) سیر انفسی ………………………………………………………………………………………….

-         سیر و تدبر در چگونگی به وجود آمدن انسان و مراحل وجودی او ……………………

۲-   عبرت …………………………………………………………………………..

-         مطالعه تاریخ نوعی سیر ……………………………………………………….

الف ) تاریخ چیست؟ ………………………………………………………………………………….
ب ) نقش تاریخ در زندگی انسانها …………………………………………………………………

ج ) تاریخ از دیدگاه قرآن کریم ……………………………………………………………………..

-         سیر و عبرت گرفتن از اقوام پیشین ………………………………………….

-          چرا سرگذشت پیشینیان عبرت انگیز است؟ ………………………………..

-         فواید سیر در تاریخ وعبرت از گذشتگان…………………………………….

۱-    کسب تجربه ………………………………………………………………………………………..

۲-    تربیت ………………………………………………………………………………………………..

۳-    هدایت ……………………………………………………………………………………………….

۴-    کشف عوامل موثر در تعالی و انحطاط جوامع گذشته ……………………………………..

الف ) عدالت و بی عدالتی ……………………………………………………………………………

ب ) اتحاد و تفرقه ……………………………………………………………………………………..

ج ) اجرا یا ترک امر به معروف ونهی از منکر ……………………………………………………

د ) فسق و فجور و فساد اخلاق …………………………………………………………………….

-         اقوام منحط شده و علل انحطاط آنها ………………………………………..

الف ) سیر در احوال قوم عاد …………………………………………………………………………

-         تاریخچه قوم عاد …………………………………………………………………………………..

-         دلایل انحطاط و هلاکت قوم عاد ………………………………………………………………

-         سرانجام قوم عاد …………………………………………………………………………………..

-         هلاکت قوم عاد درس عبرتی برای دیگر اقوام ………………………………………………

ب ) سیر در احوال قوم ثمود………………………………………………………………………….

-         چرا قرآن قوم عاد و ثمود را مثال می زند؟ …………………………………………………..

ج ) سیر در احوال قوم سبأ…………………………………………………………………………….

-         هلاکت به خاطر کفران نعمت …………………………………………………………………..

۳- علم ……………………………………………………………………………..

-         سیر و تحصیل علم در قرآن کریم ……………………………………………………………..

-         سیر و تحصیل علم در روایات ………………………………………………………………….

۴- جهاد ……………………………………………………………………………

-         جهاد نوعی سیر …………………………………………………………………………………….

-         جنگ موته نمونه ای از جهاد ……………………………………………………………………

-         جنگ تبوک جهادی همراه با سیر ………………………………………………………………

۵- هجرت ………………………………………………………………………….

-         هجرت یکی از مصادیق سیر …………………………………………………………………….

-         هجرت از بلاد کفر ………………………………………………………………………………..
فصل سوم : آداب و بایسته های اخلاقی سفر

-         مقدمه …………………………………………………………………………………………………

-         آداب قبل از سفر ………………………………………………………………

۱-    انتخاب مقصد و هدف ……………………………………………………………………………

۲-     انتخاب همراه ………………………………………………………………………………………

۳-    رد امانت …………………………………………………………………………………………….

۴-    انتخاب جانشین و سرپرست ……………………………………………………………………
آداب زمان خروج ………………………………………………………………….

۱-    تعیین زمان خروج …………………………………………………………………………………

۲-     آغاز سفر با دعا و صدقه ………………………………………………………………………..
آداب حین سفر …………………………………………………………………….

۱-    انتخاب رهبر ………………………………………………………………………………………..

۲-    اخلاق در طول سفر ……………………………………………………………………………….

آداب رسیدن به مقصد ……………………………………………………………..

-         به جای آوردن شکر ……………………………………………………………………………….

-         انتخاب مکان مناسب ………………………………………………………………………………

نتیجه ……………………………………………………………………………………………………….

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………….

دانلود فایل